Winterkoning

Winterkoning:de muis onder de vogels

Het winterkoninkje. Eigenlijk is het de muis onder de vogels; klein, bruin en watervlug. Hoewel de winterkoning hooguit 10 centimeter groot is, kun je hem in het voorjaar bijna niet missen. Dan zingen mannetjes met opgewipte staart luidkeels hun bekende triller. Liefst vanaf een dode boomstronk of uitstekende tak, zodat ze opvallen.

Meerdere nesten

Nederlandse winterkoninkjes zijn echte standvogels, die het hele jaar in hetzelfde gebied blijven. Ze hebben de voorkeur voor bossen met veel ondergroei en voor weelderig begroeide tuinen met dood hout. Ze houden ervan om op de grond te scharrelen, om daar kleine insecten van tussen de bladeren te peuren. In het voorjaar bouwt het mannetje meerdere nesten voor een vrouwtje, waarvan ze er vervolgens één mag kiezen. Soms zit zo’n nestje op een bijzondere plek: in een opgehangen klomp aan de muur, een zak in een overall of op een richel in een oude schuur. Winterkoninkjes bouwen een nest met een overkapping, waardoor een holletje ontstaat.

Vorst doet koning de das om

Bekend is dat de winterkoning zijn naam niet bepaald eer aandoet. In strenge winters overleeft soms maar de helft van de populatie. Sneeuw en ijs maken het moeilijk om aan voedsel te komen, omdat de winterkoning zo graag op en net boven de bodem naar voedsel zoekt. In sneeuwrijke winters kan het geen kwaad om het winterkoninkje te helpen door een stuk tuinbodem vrij te maken. Net als heggenmus en roodborst is de soort daarmee al snel geholpen. Maar uiteindelijk doet strenge vorst, ook zonder sneeuw, ze al snel de das om. De lichtgewicht insecteneters zijn dan al snel de klos en sterven.

Talrijk

Sovon volgt al sinds 1984 de ontwikkeling van de winterkoning op de voet. Sinds dat jaar is hun aantal ongeveer verdubbeld. Ze konden steeds meer geschikt broedgebied vinden in nieuwe aangeplante bosjes, in struiken die in de duinen begonnen te groeien en ouder wordende moerasbossen. Vanaf 2009 tot en met 2013 kreeg de soort te maken met een serie koudere winters, waardoor ook de aantallen weer flink afnamen. Maar na de recente twee zachte winters kan die afname zomaar weer goedgemaakt worden. Ondanks zulke flinke veranderingen blijft de winterkoning fier in de top-10 van talrijkste soorten in de Nederland staan.

Bekijk hier de statistieken van Sovon

Albert de Jong
Sovon Vogelonderzoek Nederland